الکساندر والتروویچ لیتویننکو جاسوس سابق اداره امنیت روسیه پس از 23روز جدال با مسمومیتی که ناشی از «پلوتونیوم210» گزارش شد از جهان رفت تا جریان خبری داستان مسمومیتش را گسترده‌تر کند؛ داستانی که همه، خالق آن را دولت روسیه و شخص پوتین می‌دانند.
لیتویننکو در 4دسامبر1964 یا به قولی در 30اوت همان سال در شهر «ورونژ» روسیه به دنیا آمد. نخستین فعالیت‌های او که به شغل آینده‌اش مربوط می‌شد، فرماندهی گروه‌های کوچکی در سال1985 بود که امنیت حمل‌ونقل محموله‌های باارزش را در داخل روسیه تامین می کرد.
او در 1986 به «کا. گ. ب» پیوست و به‌سرعت به بخش ضدجاسوسی و مبارزه با جرائم سازمان‌یافته پیوست. وی در این بخش، فعالیت‌های زیادی انجام داد و موفق به دریافت مدال افتخار شد اما همین فعالیت زیاد، بعدها برای او دردسر ساز شد و دشمنان زیادی برای او ایجاد کرد.
لیتویننکو در سال1997 به عنوان افسر ارشد عملیاتی در بخش تحلیل جرائم سازمان‌یافته اداره امنیت فدرال روسیه مشغول به کار شد و هنگامی که «بوریس برزووسکی» تاجر معروف روس به عنوان یکی از مسئولان بلندپایه دولتی در روسیه مشغول به کار شد، مسئول مستقیم محافظت از او شد و همین مسئولیت در نهایت منجر به دوری همیشگی او از سازمان‌های امنیتی روسیه شد.
سال1998 هنگامی که پوتین رئیس‌جمهور فعلی روسیه ریاست اداره امنیت فدرال روسیه را بر عهده داشت، لیتویننکو به همراه چند تن از همکارانش در بخش تحلیل جرائم سازمان‌یافته اداره امنیت روسیه در یک برنامه تلویزیونی اعلام کردند رئیس‌شان(پوتین) از آنها خواسته است بوریس برزووسکی را ترور کنند. برزووسکی در آن زمان رئیس شورای امنیت روسیه بود و روابط نزدیکی با بوریس یلتسین- رئیس جمهور وقت روسیه- داشت.
همین افشاگری لیتویننکو باعث شد او از اداره امنیت فدرال روسیه اخراج و دوبار در زندان‌های مسکو زندانی شود.
سرانجام او در سال1999 به صورت مشروط از زندان آزاد و متعهد شد که روسیه را ترک نکند ولی یک پاسپورت جعلی، او را از مرز اوکراین به استانبول رساند و از همان شهر به همراه همسر و پسرش به انگلستان گریخت.
در انگلستان او روابط خود را با رابطانش در روسیه قطع نکرد و به یکی از منتقدان سرسخت پوتین تبدیل شد. لیتویننکو در سال2002 کتاب «انفجار روسیه؛ ترور از درون» را منتشر کرد و در آن، اداره امنیت فدرال روسیه را متهم کرد که در سال1999 با منفجرکردن یکی از مجتمع‌های مسکونی روسیه باعث کشته‌شدن بیش از 300 نفر از ساکنان آن شده است. او در این کتاب اعلام کرد این انفجار به دروغ به جنگجویان چچنی نسبت داده شد تا حضور نظامیان روس در چچن توجیه شود. لیتویننکو همچنین در کتاب دیگری که در سال2003 منتشر کرد، پوتین را متهم کرد که شخصا در جرائم سازمان‌یافته دست داشته است. گفته می‌شود او در این خصوص همکاری‌های زیادی با «آناپولیتکوویسکایا» داشت.
پولیتکوویسکایا روزنامه‌نگاری که در موضوع جنگ چچن مشغول تحقیق بود همچون لیتویننکو معتقد بود انفجار مجتمع مسکونی در مسکو کار اداره امنیت روسیه بوده است. این روزنامه‌نگار، ماه گذشته بر اثر شلیک گلوله به سرش کشته شد و لیتویننکو هنگام مرگ در مورد قتل او تحقیق می‌کرد.
لیتویننکو در کنار همه اینها به‌شدت اعتقاد داشت «رومانو پرودی» نخست‌وزیر فعلی ایتالیا و رئیس سابق کمیسیون اروپایی، عامل «کا. گ. ب» در ایتالیا بوده است.
او همچنین چند بار اعلام کرده بود که «ایمن الظواهری» مرد شماره 2 القائده توسط اداره امنیت فدرال روسیه در داغستان آموزش دیده است.
در نخستین روز از ماه نوامبر، لیتویننکو یکباره و به‌شدت بیمار شد. او بعدها در مصاحبه‌هایش گفت که در این روز با دو مأمور سابق «کا. گ. ب» ملاقات داشته و پس از آن با دوست قدیمی ایتالیایی‌اش به یک رستوران رفته است. دوست ایتالیایی او «ماریو اسکاراملا» بود که در آن روز اطلاعاتی در مورد قتل خانم پولیتکووسکایا به لیتویننکو داده بود. در 24نوامبر گزارشی منتشر شد که نشان داد اسکاراملا خود از ترس این‌که هدف بعدی باشد، در جایی نامعلوم پنهان شده است.
لیتویننکو دو روز به بعد به بیمارستانی در لندن منتقل شد و تحت حفاظت ویژه قرار گرفت و سرانجام در 19نوامبر اعلام شد که لیتویننکو با مواد رادیواکتیو مسموم شده است. پلیس انگلیس تحقیقات گسترده ای در این مورد آغاز کرد. در حالی که افکار عمومی و رسانه‌ها، دولت روسیه را مسئول مرگ لیتویننکو دانستند ولی دولت این کشور همان روز که گزارش مسمومیت لیتویننکو منتشر شد اعلام کرد در مسمومیت او نقشی نداشته و «الکساندر لیتویننکو» سرانجام در شامگاه 22دسامبر بر اثر مسمومیت پلوتونیوم210 از دنیا رفت.
لیتویننکو پیش از مرگ، در نامه‌ای از همه دوستانش خداحافظی کرد و خطاب به کسانی که مسئول مرگ او هستند، این‌گونه نوشت: «شاید شما مرا ساکت کرده باشید اما این سکوت، هزینه‌ای داشته است. شما نشان دادید که همان قدر بر‌بر و وحشی و سنگدل هستید که سرسخت ترین منتقدان‌تان ادعا می‌کنند».
